İngilizce Emri Anlamadım ve Öldük

Bundan 56 yıl önce, 17 Ekim 1950’de ilk Türk tugayı Güney Kore’ye ayak bastı ve Kore Savaşı’nda Kunuri’de büyük kayıplar verdi. Amerikalılar’ın çekildiği bir bölgede Türk tugayının ağır kayıp vermesinin nedeniyse yıllarca açıklanamadı. Bölgeye sonradan tercüman olarak giden Tuna Baltacıoğlu 56 yıl sonra kayıpların nedenini Yeni Aktüel’e açıkladı: “Amerikalılar ‘çekilin’ dedi. Tabii İngilizce. Kimse anlamamış.”

Kore Savaşıbaşlayan ve 1953’te son bulduğunda ardında toplam 4 milyona yakın asker ve sivil ölü bırakan bu savaş hem Türk hem de dünya tarihinde son derece önemli olmasına rağmen, Türkiye’de de dünyada da gereken önemi hiçbir zaman göremedi. Hakkında ne film üstüne film çekildi Vietnam örneğindeki gibi, ne de cilt cilt romanlar yazılıp tahliller yapıldı. Oysa Kore Savaşı’na katılanların çoğu aramızda, hayatta. 17 Ekim bu savaşın 56. yıl dönümü. 17 Ekim 1950, ilk Türk tugayının Güney Kore’nin Pusan şehrine çıkarak savaşa fiilen katıldığı tarih. Bu savaşta Türkler’in hanesine düşen şehit sayısı 718. Türk tugayı en büyük kaybı Kunuri’de gerçekleşen çarpışmada verdi. Amerikalılar’ın çekildiği bir bölgede Türk tugayının ağır zayiat vermesinin nedeni net olarak açıklanamadı. Birbirinden farklı nedenler ileri sürüldü. Bu nedenler arasında öne çıkansa, Amerikalılar’ın kendilerini kurtarmak için Türk birliğini bilinçli olarak Çinliler’le karşı karşıya bıraktığı yönündeydi. Kulaktan kulağa yayılan bir başka nedense tugayın tercümanı olmadığı, cephede Amerikalılar’la iletişim kurulamaması nedeniyle zayiat verildiği iddiasıydı. Cepheye tercüman gönderilmesinin bu ağır zayiat sonrasına rastlaması, adeta son iddiayı doğrular nitelikte. Varsayımda bulunmaktansa Kore savaşında cephede tercümanlık yapmış iki ismin kapısını çaldık: Tuna Baltacıoğlu ve Refik Erduran.
Tuna Baltacıoğlu’nun Kore Savaşı anılarını anlattığı Savaş İçinde Barış adlı bir de kitabı bulunuyor. Ünlü yazar Refik Erduran’ın aynı temalı bir kitabı yok ama İblisler, Azizler, Kadınlar isimli kitabında Kore Savaşı anılarına da değiniyor. Görüşme yaptığımız bir diğer isim de Kore Savaşı’na dair nadir kitaplardan birinin, “Kore Savaşı/ Unutulan Savaş ve Gazi Faruk Pekerol’un Anıları” adlı kitabın yazarı, MİT eski görevlisi Bülent Ruscuklu…
“Noel’de evdeyiz!”
Soğuk savaşın ısındığı dönemde, 1950-53 yılları arasında gerçekleşen Kore Savaşı, Kuzey Kore’nin Sovyetler Birliği’nin desteğiyle sınır olarak kabul edilen 38. paraleli geçerek ABD yanlısı bir hükümetin işbaşında bulunduğu Güney Kore’ye saldırmasıyla başladı. Bunun üzerine BM Güvenlik Konseyi, üyelerini saldırıyı durdurmaya çağırdı. ll. Dünya Savaşı sonrasında Güney Kore’de hâkim güç olan ABD’nin Başkanı Truman BM’nin askeri harekâtı çerçevesinde bölgeye çıkma emri verdi. BM Güvenlik Konseyi’nin çağrısına ABD’den sonra ilk uyan ülkeyse henüz NATO üyesi olmayan ve NATO’ya girmek isteyen Menderes iktidarının Türkiye’si oldu.
BM kuvvetlerinin Kuzey Kore’yi bozguna uğratıp 38. paralele doğru ilerlemesi üzerine Çin bunu kendine tehdit olarak algıladı ve eğer harekât durmazsa savaşa dahil olacağını belirtti. Özellikle Amerikalı Komutan Douglas MacArthur’un “Noel’de evdeyiz” adlı saldırı planıyla birlikte 180 bin Çinli, gönüllü asker olarak savaşa girdi. Tuğgeneral Tahsin Yazıcı komutasında savaşa dahil olan Türk tugayıysa en önemli sınavını bundan sonra verdi.